کاربست نظریه برینگتون مور در مورد انقلاب اسلامی ایران( بررسی نقش ساختارها و تحولات کلان اقتصادی-اجتماعی در زمینه سازی و سرشت انقلاب اسلامی)

شکل گیری انقلاب اسلامی و پیروزی آن در سال 1357 ، مورد توجه دانش پژوهان انقلاب قرار گرفت. تقریبا بلافاصله پس از پیروزی آن، ارائه تحلیلهای مختلف آغاز شد و مقالات و کتابهای زیادی از دیدگاههای مختلف و در چارچوب نظریه های گوناگون ، در مورد علل وقوع انقلاب و ماهیت آن به رشته تحریر درآمد.در این پژوهش انقلاب ایران را با نظریه مور (که بر نقش ویژگیهای طبقات اجتماعی و الگوی انباشت سرمایه در سرشت، ماهیت و پیامدهای انقلابها تاکید می کند) تطبیق داده و با استفاده از روش تاریخی -تفریدی به این نتیجه می رسیم که گرچه انقلاب ایران از نظر کلی با منطق نظری مور تا اندازه ای مطابقت دارد ، اما از نظر شکل، جهت گیری و پیامدهای حکومت برآمده از آن تفاوت دارد.این تفاوت در عواملی نظیر ویژگیهای طبقات اجتماعی در ایران، الگوی انباشت سرمایه و شکل کشاورزی تجاری ، ویژگیهای ساختار اقتصادی -اجتماعی ماقبل سرمایه داری و بالاخره نقش عوامل فرهنگی-ایدئولوژیکی (عواملی که اصولا در نظریه مور جای چندانی ندارند) ریشه دارد. بنابراین رساله حاضر علاوه بر اینکه برخی گوشه ها و زوایای ناشناخته انقلاب ایران را روشن ساخت ، توانست نظریه مور را در معرض ارزیابی و نقادی جدی قرار دهد.